ĐỌC VÀ SUY NGẪM

TẢN MẠN VỀ MÔI TRƯỜNG

Món nợ không thể đòi
Sự thần kỳ sắp kết thúc

MÓN NỢ KHÔNG THỂ ĐÒI
Nguyễn Ngọc Tư


Mẹ đi đằng trước, con lẽo đẽo theo sau, buổi chợ sớm mai thưa thớt người nhưng chộn rộn vì những câu hỏi ríu ran của thằng nhỏ. Mẹ ơi, con cá gì mà cái mỏ dài quá vậy, thằng con chỉ tay vào con…vịt, hỏi. Nhưng khi mẹ trả lời đấy là con vịt, nó giãy nảy, con vịt phải có lông chứ. Dằng dặc sau đó là những câu hỏi khác, tại sao con cá kia lại nằm im re, vì sao nó chết, ai làm nó chết. Tại sao cọng rau này màu tím còn rau kia màu xanh. Mẹ vẫn nhẫn nại trả lời con và diễn đạt làm sao cho giản dị, dễ hiểu. Chỉ câu hỏi: "Mẹ ơi, tại sao người ta đem bán cá em bé? Sao người ta không cho cá em bé đi học mẫu giáo mà ăn thịt tụi nó làm chi, tội nghiệp…", mẹ phải ngẩn ra rất lâu, phân vân tìm câu trả lời.

Nhưng không thể lờ đi, vì thằng con ngước con mắt đầy vẻ xót thương nhìn mẹ, như chờ đợi, như van xin, như cầu cứu. Trong cái thau gần đầy nước, hàng triệu con cá con (mà thằng nhỏ xem như bạn đồng trang lứa với nó) đang chen chúc nhau đớp không khí một cách tuyệt vọng. Lứa cá nhỏ hơn đầu đũa này thường là từ 15 – 30 ngày tuổi, người ta gọi là rồng rồng. Hơi giống trẻ con, lúc mới chào đời rồng rồng có màu đỏ, và ngả sang đen khi chúng lớn dần lên. Lúc ấy, chúng sẽ từ bỏ cái tên cúng cơm của mình, xúng xính với tên mới: cá lóc.

Rồng rồng được cá mẹ sinh khi trời bắt đầu rải xuống những sợi mưa. Nước hớn hở dâng lên, tắm mát những ao, đìa đã mỏi mê vì những ngày khô kiệt. Sấm chớp vẫn lừ đừ, gầm gừ trong những đám mây nặng trĩu nước. Sa mưa! Những nụ mầm mới bắt đầu nhú lên trên những cọng rau muống, rau đắng, rau ngổ…già nua. Những sinh vật của ruộng đồng như cá, ếch…vào mùa sinh sản. Lúc này, trong ao hay xuất hiện những bầy rồng rồng - những quầng đỏ lâm nhâm trên mặt nước, to như cái nia, di chuyển lấp lánh, nhịp nhàng.

Đây cũng là khoảng thời gian mẹ đi chợ, hay thấy lòng buồn rợn ngợp. Đầu chợ là cá rồng rồng, cuối chợ cũng cá rồng rồng. Trên nền chợ đẫm nước, bên mớ rau đồng xanh non, là những con ếch, nhái đã bị lột da tuyệt vọng chắp tay lạy lia lịa, ọc ạch nhảy lên mâm, na cái bụng trứng lặc lè. Ai cũng có thể nhìn thấy muôn van hạt trứng nhỏ lấm tấm bên trong. Dài theo lối đi, người ta bày bán mấy con cá lóc ốm nhom vật vờ bên cạnh lũ cá rô, cũng lép kẹp, chỉ bụng là quá khổ vì phải bọc lấy trứng. Cá quãng này ăn không béo, nhiều nhớt, tanh, thịt cứng, dai nhách. Dường như lũ cá đã cố ép xác, từ làm mình xấu đi, già đi, nhếch nhác, xoá dấu của sự hấp dẫn để bảo vệ lũ con sắp chào đời nhưng cũng không thoát khỏi bàn tay của con người.

Nhưng giữa chợ đời, chẳng mấy ai để tâm mà cám cảnh cho phận rồng rồng, cho con cá…có bầu, như mẹ. Hay ai cũng thấy bất nhẫn, nhưng họ cũng in lặng làm ngơ, như mẹ. Khi lấy đũa gắp mớ rồng rồng kho tiêu thơm lựng, họ cũng thấy áy náy, quá nhiều sinh vật mất cơ hội sống chỉ vì một miếng ăn của con người? Hay họ vô tư, chẳng nghĩ gì cả, bằng chứng là những sinh vật tội nghiệp ấy đã bị tận diệt hết sa mưa này đến sa mưa khác, bất chấp lệnh cấm của chính quyền (cũng phải, ngang nhiên bày bán mà có thấy ông chính quyền nào lên tiếng đâu, mắc gì phải sợ).

Mẹ đắn đo rất lâu, mẹ sợ suy nghĩ kia được nói lên lời sẽ là quá tàn nhẫn đối với đứa trẻ. Cuối cùng, mẹ nói, tại bà con mình còn nghèo. Vì nghèo, nên phải dầm mình kéo từng bầy rồng rồng, lội ròng rãi trên khắp đồng bãi tìm bắt từng con nhái, con ếch để đổi lấy gạo. Vì nghèo, nên đang cạy cơm cháy bữa sáng đã lo ngay ngáy bữa chiều, hơi sức đâu nghĩ tới tương lai xa vời. Và vì bụng chưa no, nên những gì người ta rao trên đài, nào là phát triển và bảo vệ nguồn lợi thủy sản, giữ gìn hệ sinh thái…chỉ là những ngôn ngữ xa vời.

Mẹ buộc phải nói những điều quá phức tạp, đối với thằng con năm tuổi. Nhưng đó là câu trả lời bao dung nhất, ít đau đớn nhất…Chắc chắn, lớn lên nó sẽ hiểu. Chỉ sợ, lúc đó, những sản vật của ao đồng trở thành hàng quý hiếm. Và vĩnh viễn thằng con không biết âm thanh ếch, nhái kêu ran ngoài đồng sau mưa, cảnh cá rô, thác lác ục sôi dưới đìa mùa hạ, tiếng cá lóc táp lụp lụp như dừa rụng xuống ao.

Tất cả những thứ ấy, như một món nợ mà lớp con cháu không thể đòi lại từ những thế hệ đi trước. Có trả nổi đâu mà đòi…

(Theo Thời báo Kinh tế Sài Gòn, 29/6/2006)





Trong sự tăng trưởng được coi là thần kỳ của nền kinh tế Trung Quốc ẩn chứa những nguy cơ đe dọa chính sự phát triển đó, trước hết là nguy cơ về ô nhiễm môi trường. Mới đây tạp chí Spiegel của Đức có bài phỏng vấn ông Pan Yue, Thứ trưởng Bộ Môi trường Trung Quốc về vấn đề này.

Môi trường với Cộng đồng đăng lại bài viết của Phan Trọng Hùng trên Thế giới mới số 635 ngày 16.5.2005 về cuộc phỏng vấn này. Nước láng giềng Trung Quốc thường có những bài học kinh nghiệm mà Việt Nam ta dễ cảm nhận. Xin cùng đọc và suy ngẫm.



¨ Đối với thế giới nền kinh tế bùng nổ của Trung Quốc là đầy ấn tượng. Năm ngoái tăng trưởng 9,5%. Tuy vậy ông vẫn không hài lòng với tốc độ này?

- Tất nhiên tôi vui mừng về thành công của nền kinh tế Trung Quốc, nhưng đồng thời tôi cũng lo lắng. Để giữ được mức độ tăng trưởng này chúng tôi tiêu tốn quá nhiều nguyên liệu. Ví dụ như để sản xuất được một lượng hàng hóa trị giá 10.000 đôla chúng tôi sử dụng khối lượng tài nguyên, nguyên liệu nhiều hơn 7 lần so với Nhật Bản, gần 6 lần so với Mỹ và đặc biệt đáng buồn là 3 lần so với Ấn Độ . Không thể tiếp tục mãi như thế được.

¨ Hiện nay cách nhìn nhận như vậy không hẳn là phổ biến ở Trung Quốc?

- Có nhiều yếu tố cùng tác động: chúng tôi thiếu nguyên liệu, chúng tôi có quá ít diện tích đất đai và dân số tăng liên tục. Hiện nay có 1,3 tỉ người đang sống ở Trung Quốc, nhiều gấp đôi so với 50 năm trước đây. Vậy mà trong 50 năm qua diện tích đất sử dụng cho canh tác và sinh sống bị giảm đi một nửa vì các thành phố phát triển và các vùng sa mạc đồng thời cũng phình ra.

¨ Vậy mà càng ngày Trung Quốc càng nổi trội lên như một nền kinh tế thần kỳ?

- Sự thần kỳ này sắp kết thúc rồi, vì môi trường không theo kịp được nữa! Nước mưa rơi xuống trên 1/3 lãnh thổ Trung Quốc chứa axít. 1/2 khối lượng nước của 7 dòng sông lớn nhất nước chúng tôi không thể dùng được nữa vì bị ô nhiễm. 1/4 dân số không được cung cấp nước sạch. Không khí trong 1/3 các thành phố ở Trung Quốc bị ô nhiễm nặng nề. Chỉ không đến 20% chất thải từ các thành phố được xử lý không gây hại cho môi trường. Trong số 10 thành phố bị ô nhiễm nặng nề nhất thế giới có tới 5 thành phố của Trung Quốc.

¨ Tình trạng ô nhiễm đó gây tác hại đến nền kinh tế như thế nào?

- Tác hại là cực kỳ lớn. Vì không khí và nước bị ô nhiễm nên chúng tôi bị mất trung bình từ 8% đến 15% GDP. Đó là chưa kể đến những chi phí về y tế. Ngoài ra con người còn phải gánh chịu những hậu quả nghiêm trọng. Tại Bắc Kinh, 70-80% các trường hợp bị ung thư là do môi trường ô nhiễm gây ra. Hiện nay ung thư phổi đã trở thành nguyên nhân gây tử vong số một.

¨ Dân chúng phản ứng như thế nào, họ có di chuyển đến sinh sống ở những vùng có môi trường lành mạnh hơn không?

- Hiện nay những vùng phía Tây và những vùng sinh thái bị ô nhiễm đã ở trong tình trạng không còn gánh được dân cư của địa phương mình rồi. Vì thế trong tương lai chúng tôi sẽ phải di dời 186 triệu người ở 22 tỉnh thành. Nhưng những tỉnh thành khác chỉ có thể tiếp nhận được 33 triệu người. Như vậy, Trung Quốc sẽ có khoảng 150 triệu người tị nạn sinh thái.

¨ Chính phủ Trung Quốc có tìm cách kìm hãm sự phát triển bất lợi này không?

- Có. Tại một số thành phố lớn như Bắc Kinh không khí đã sạch sẽ hơn. Nước trong một số sông, hồ cũng sạch hơn. DDAx xuất hiện thêm một số khu bảo tồn thiên nhiên, một số thành phố điển hình về bảo vệ môi trường. Chúng tôi tiến hành trồng rừng, ban hành và thực thi nghiêm ngặt những quy định pháp luật. Tuy nhiên vẫn tồn tại một nhận thức lệch lạc.

¨ Đó là nhận thức gì?

- Đó là nhận thức cho rằng, tăng trưởng kinh tế sẽ làm cho chúng tôi có khả năng tài chính vượt qua được cuộc khủng hoảng về môi trường, nguyên liệu và dân số.

¨ Tại sao ông cho rằng, nhận thức đó là sai lệch?

- Sẽ không có đủ tiền để làm được việc đó. Những quốc gia phát triển với mức GDP đầu người hàng năm từ 8.000 đến 10.000 đôla có thể chịu đựng được, nhưng chúng tôi thì không. Cho đến khi chúng tôi đạt được mức GDP đầu người 4.000 đôla thì mọi cuộc khủng hoảng đã thâm nhập vào nước chúng tôi rồi và khi đó chúng tôi sẽ không có đủ sức mạnh kinh tế để vượt qua những cuộc khủng hoảng đó.

¨ Ông đề nghị đưa ra một loại GDP mới được ông gọi là GDP xanh. Cần phải hiểu khái niệm đó như thế nào?

- Khi tính GDP xanh, người ta phải tính đến cả những cái giá phải trả để đạt được sự tăng trưởng, ví dụ như sự ô nhiễm môi trường. Chúng tôi muốn là thành tích của cán bộ lãnh đạo không chỉ được đo bằng sự tăng trưởng kinh tế, mà cả qua việc họ giải quyết các vấn đề môi trường, xã hội như thế nào.

¨ Cơ quan ông có thể xử lý những cơ sở gây ô nhiễm môi trường không?

- Mới đây chúng tôi đã đình chỉ 30 dự án, trong đó có nhiều nhà máy điện, một nhà máy nằm ngay cạnh đập thủy điện Tam Hợp. Các doanh nghiệp đã không thẩm tra tác động của những dự án đầu tư mới trước khi ra quyết định đầu tư như luật đã định.

¨ Tuy nhiên, 26 dự án lại được tiếp tục thực hiện, sau khi chỉ phải đóng một khoản tiền phạt rất nhỏ bé so với bạc tỉ họ đầu tư vào?

- Rất tiếc là đúng như vậy. Vì thế chúng tôi phải sửa đổi lại những quy định pháp luật. Tuy quyền lực của chúng tôi không lớn, nhưng chúng tôi sẽ đóng cửa những dự án bất hợp pháp, trong đó có cả dự án của những doanh nghiệp rất có thế lực về kinh tế trong các lĩnh vực sản xuất thép, xi măng, nhôm và giấy. Tất nhiên đã và sẽ xuất hiện những bất đồng giữa chúng tôi với những nhóm lợi ích có thế lực, những chính quyền địa phương mạnh, nhưng chúng tôi sẽ không từ bỏ con đường của mình.

Phan Trọng Hùng (Thế giới mới, số 635, ngày 16/5/2005)





Về đầu trang

thú vị thật.mà hoangde_xanh là ai vậy nhỉ

Minh. Nguyễn Văn Minh. Đang ngồi cạnh tớ nè. Mem mới đó

oh!hoan nghênh Minh nha! Dạo nì chịu khó lên forum rùi! Hi vọng có nhìu k50 nữa vào forum! chứ ko thì forum mình bị " già hóa" mất

bai nay dai` hon ca? ma'y bai cua? minh :silent: :silent: doc xong chac' :pale:

hehe! Chuc' ta hay cho 1 trang` fao' "chan" chao` mung` su tro lai cua ban "Hieu'_ku" sau 1 thoi` gian "gac' but' ve` o an"!

chị Nga lại có avatar kiểu 9x kìa,hehe :alien: :alien: :alien: ,dạo này sức khỏe em hem được tốt,vẫn đang ốm nặng nè!!

Úi cha cha! Thương em wa' hem :cyclops: . Em cố gắng no :@: kĩ cho chóng khỏe nhé! Iu em nhìu ném í! Nhớ em và cả cái giọng văn ngộ ngộ của em nữa! Mà nì còn nhớ những gì chị bảo lần trc ko? Em thực hiện đến đâu rùi?